‘It takes a village to raise a child’
Wat gebeurt er als je op een congres (6 oktober 2011) over scheiden een kleine 200 hulpverleners bij elkaar zet? Dan hangt binnen no time het woord ‘Samenwerking’ in neonletters boven de zaal. Die samenwerking kwam nog het meest dichtbij toen dagvoorzitter Hans van Breukelen de echtscheidingsspecialisten in provincies bij elkaar zette en met elkaar liet kennismaken. Een goed idee om op een volgend congres hierop door te gaan: hoe kunnen wij in onze provincie deze gewenste samenwerking daadwerkelijk vormgeven?
In zijn presentatie benadrukte de eerste spreker Pim Slierings van Sire dat volgens ouders bijna driekwart van de kinderen nadelige gevolgen ondervindt van de scheiding. Reden genoeg dus om het kind bij echtscheiding centraal te stellen. In de campagne Scheiden met kinderen gebeurt dat op een harde manier. Het leverde Sire heel wat negatieve reacties op: ‘Mijn dochter raakt hiervan totaal overstuur’ was een van die reacties. Maar confrontatie is soms nodig om iets duidelijk te maken volgens Slierings.
Onderzoeker Ed Spruijt stelt dat chronische ouderlijke conflicten voor kinderen het meest schadelijk zijn. Waarbij het niet eens zoveel uitmaakt of ouders bij elkaar wonen of uit elkaar zijn. ‘Ouders moeten leren hun ruzies te beheersen’. Volgens schrijfster en onderzoekster Martine Delfos moeten kinderen ‘heel hard werken’ in echtscheidingssituaties. Daar kunnen ze een nare aandoening aan overhouden: Divorcia, ofwel het echtscheidingssyndroom met symptomen als buikpijn, veel ruziemaken, schuldgevoel, concentratieproblemen en een laag zelfbeeld. Het aantal echtscheidingen neemt toe. Daarom moet iedereen samenwerken om kinderen de geborgenheid te geven van een vangnet. Toch valt het Delfos ook steeds weer op dat mensen op zoek blijven naar verbinding. Er zijn daardoor meer stiefgezinnen dan een-oudergezinnen.
‘Het ouderschapsplan kan verbinding geven’ stelt Liesbeth Groenhuijsen van de Raad voor de Kinderbescherming. Mits het maken van afspraken goed gebeurt. Ze gebruikt de appel als metafoor om aan te geven hoe een kind van gescheiden ouders van oogappel, naar twistappel en appel in partjes uiteindelijk vermalen als appelmoes in een potje terechtkomt. Want heeft het kind nog wel eigen tijd als een deel van de week voor papa is en het andere deel voor mama? ‘Laat kinderen daarom bij het opstellen van een ouderschapsplan vooral ook zelf aan het woord’. Groenhuijsen merkt op dat na de scheiding de verschillen in opvoeding meestal groter worden. Ze haalt een citaat aan om duidelijk te maken dat zowel vader als moeder een eigen inbreng kan hebben die belangrijk is voor het kind: ‘Moeders geven je wortels en vaders geven je vleugels’.
Inge Antonijsz van het Nederlands Jeugdinstituut vindt het belangrijk op landelijk niveau verbinding te hebben tussen organisaties: ‘Voorkom een versnipperd aanbod’ houdt zij de zaal voor. Voorwaarde is wel dat je als hulpverlener goed weet wat er voorhanden is. Ridder de vries van Centrum Jeugd en Gezin pleit ervoor om ondersteuning te richten op natuurlijke plekken zoals consultatiebureaus, scholen en buurthuizen en daarin als hulpverlener gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen.
Help ouders ‘out the box’ te denken en probeer dat zelf als hulpverlener ook eens, stelt Rik Smit van de praktijk Smit-Vernooij. ‘Denken vanuit je eigen professie kan je blikveld beperken’. Smit geeft als voorbeeld van ‘out of the box’ denken dat hij bij ouders soms probeert hun onzekerheid zichtbaar te maken om daarmee te komen tot een heel ander soort gesprek.
Tot slot komen Annemarije Lukkezen, orthopedagoge bij BTSW en Jack van Sabben van Kind en echtscheiding terug op het sleutelwoord aan het begin van deze dag: ‘Samenwerking’. Zij introduceren de nieuwe methode Samen de zorg waarbij een netwerk van specialisten de krachten bundelt en samenwerkt in het belang van het kind. Niet alleen hulpverleners, ook leerkrachten, ooms, tantes, oma’s en opa’s kunnen bij dit netwerk betrokken zijn. Het oud Afrikaans gezegde: ‘It takes a village to raise a child’ is daarmee ook anno 2011 niet minder actueel. ‘Is dit voor het kind zelf niet te belastend?’ komt als vraag uit de zaal. Lukkezen: ‘Elke scheiding is anders dus het hele traject is niet voor elk kind nodig. Maar als we met deze samenwerking en preventie problemen in de toekomst kunnen voorkomen, dan zijn we op de goede weg’.
door Marja Baseler
