PAS is een afkorting van “Parental Alienation Syndrome” oftewel ouderverstotingssyndroom. De ene wetenschapper noemt het ouderverstoting en de andere noemt het oudervervreemding of het geprogrammeerde kind. We zullen hier voor het gemak spreken over PAS.
Bij het ontstaan van PAS zijn 2 componenten van belang:
1. De ene ouder probeert bewust of onbewust het kind zodanig te beïnvloeden dat de band met de andere ouder verbroken wordt. Het kan om echte hersenspoeling gaan, maar ook om regelmatige, subtielere vormen van beïnvloeding.
Onderstaande gedragingen zijn voorbeelden van fout gedrag die PAS kunnen veroorzaken:
- de ene ouder laat het kind denken dat de andere ouder een gevaarlijke partij is;
- de ene ouders ziet het nut van een tweede ouder niet in;
- het kind mag beslissen wanneer ze hun eigen ouder willen zien;
- de en ouder overdrijft de tekortkomingen van de andere ouders;
- alles wat de ene ouders doet is slecht, van hobby’s tot vrienden en tot werk;
- alle herinneringen aan de andere ouder worden uit huis gehaald;
- brieven, kaarten en pakjes worden niet doorgestuurd;
- beschuldigingen/verdachtmakingen in verband met incest en mishandeling worden ingezet;
- telefoonterreur, de ene ouder belt kind wanneer deze bij de andere ouder is;
- telkens een excuus bedenken op de dag dat de andere ouder het kind bij zich behoort te hebben;
- na ieder bezoekje aan vader wordt het kind onderworpen aan een kruisverhoor.
2. Het kind wordt in die mate beïnvloedt dat het zelf gaat geloven dat de andere ouder slecht is. Het gevolg hiervan is dat het kind zelf negatieve uitspraken gaat doen over de andere ouder.
Je kunt PAS herkennen bij een kind aan de volgende gedragingen:
- Het kind laat openlijk haat en woede zien ten opzichte van de andere ouder, zonder dat die gevoelens gebaseerd zijn op persoonlijke ervaringen met die ouder.
- Het kind weigert contact met de andere ouder.
- Het kind gebruikt onduidelijke argumenten voor de haat.
- Het kind praat openlijk over wat de andere ouder in zijn ogen fout doet. Wat de andere ouder ook doet, het is altijd fout.
- Het kind praat alleen positief over de ouder bij wie hij woont.
- Het kind praat in herhalingen en klinkt ‘voorgeprogrammeerd’.
- Het kind vertelt verhalen die niet kloppen.
- Het kind kan geen positieve herinneringen vertellen over de andere ouder.
- Het kind haat niet alleen de andere ouder, maar ook zijn of haar vrienden, omgeving, werk, hobby’s en alles wat maar in verband gebracht kan worden met hem of haar.
Niveaus van PAS
Er zijn 3 niveaus van PAS te onderscheiden. Bij de milde vorm is de verstoting relatief oppervlakkig. Het kind is over het algemeen coöperatief tijdens bezoeken, maar wel vaak kritisch en onvriendelijk jegens de slachtofferouder. Milde vormen van PAS kunnen redelijk makkelijk aangepakt worden door goede voorlichting en door de ouders naar een bemiddelaar te sturen. De matige vorm wordt gekenmerkt door razernij bij de programmerende ouder. Het kind is vaak disruptief en onrespectvol jegens de slachtofferouder. Vooral de ernstige type van PAS heeft een negatieve invloed op de psychologische ontwikkeling van het kind. Hierbij is de programmerende ouder volkomen fanatiek en soms zelfs paranoïde. Het kind is vijandelijk jegens de uitwonende ouder. In sommige gevallen kan de vijandigheid van het kind oplopen tot paranoïde vormen. Het kind denkt dat hij/zij achtervolgd wordt en is bang om vermoord te worden door de uitwonende ouder.
(Mogelijke) gevolgen van PAS voor het kind
- psychologische klachten (angst, depressie, agressie, psychosomatische reacties, etc. )
- verminderd gevoel van eigenwaarde
- verliezen van contact met eigen gevoelens
- verminderde prestatie op intellectueel gebied
- gebrekkige sociale ontwikkeling
- verminderd vertrouwen in anderen
- onlogisch redeneren
- drugs en/of alcoholmisbruik
- gebrekkige oplossingsvaardigheden
- identiteitsproblemen
Voorkomen van PAS in Nederland
In Nederland is door Ed Spruijt (2007) een bevolkingsonderzoek gedaan naar de mate van voorkomen van PAS volgens echtscheidingsbemiddelaars en volgens gescheiden uitwonende ouders. Volgens de resultaten van dit onderzoek komt PAS in Nederland in 33% van de gevallen in milde vorm voor en 9% van de gevallen in matige vorm. De ernstige vorm van PAS komt volgens dit onderzoek niet of nauwelijks voor.
De invloed van (de verkeerde) advocaten
Gelukkig beseffen veel advocaten dat langdurige, conflictueuze echtscheidingen voor kinderen traumatisch kunnen zijn. Helaas zijn er ook advocaten die dit niet beseffen. Zij behartigen de belangen van hun client voor het geld en om te “winnen”. Kies je advocaat daarom verstandig en geef de voorkeur aan een gespecialiseerde echtscheidingsbemiddelaar (dit kan ook een advocaat zijn). Je kind zal jullie dankbaar zijn!
Voorkom PAS door elkaar als ouders te respecteren. Een echte liefdevolle ouder begrijpt hoe belangrijk de andere ouder is in het leven van het kind…
Gebruikte bronnen:
- www.ouderverstoting.nl
- O’Leary & Moerk, 1999
- Gardner, 2002
- Rand, 1997
- Johnston et al. 2005
